Οι μύθοι σχετικά με τους Ψυχολόγους και την Ψυχοθεραπεία 

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια αμυδρή μόνο εικόνα για τη δουλειά και την ταυτότητα ενός ψυχολόγου και γι’ αυτό έχουν δημιουργηθεί πολλοί μύθοι και στερεότυπα για την ψυχοθεραπεία.

Η πιο γνωστή φοβία κι ένας από τους πιο κλασσικούς μύθους, είναι ότι «σε ψυχολόγο πηγαίνουν μόνο οι τρελοί». Για τους ειδικούς όμως, ο όρος «τρέλα» δεν σημαίνει απολύτως τίποτα. Ο ψυχολόγος ασχολείται με όλο το εύρος του ψυχισμού των ανθρώπων, συναντά καθημερινά περιστατικά στα οποία (είτε πραγματικά είτε κατ’ επίφαση) βιώνουν πολλές και διαφορετικές δυσκολίες, που οι ίδιοι ή το περιβάλλον τους αποκαλούν αοριστολογικά τρέλα. Το να λέμε λοιπόν σε ένα ψυχολόγο «μήπως είμαι τρελός;» ή «αυτός είναι τρελός» είναι το ίδιο σαν να λέμε στον παθολόγο «πονάω… κάπου». 

Ακόμη κι αν δεν μεταχειριστούμε τον όρο τρέλα πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι πρέπει να έχεις βιώσει μία πολύ τραγική κατάσταση στη ζωή σου για να χρειάζεσαι ψυχοθεραπεία. Φυσικά αυτό δεν είναι απόλυτα αληθές. Η θεραπεία βοηθάει ανθρώπους που μπορεί να έχουν βιώσει κάτι εξαιρετικά δυσάρεστο στη ζωή τους, ωστόσο στην πλειονότητα τους οι ψυχολόγοι ασχολούνται με θέματα που χαρακτηρίζονται εκλαϊκευμένα, μάλλον «υγιή». Θέματα καθημερινότητας που αφορούν πχ την εργασία ή τις σχέσεις ή τις φιλίες κτλ.

Ένας άλλος μύθος είναι ότι αν χρειάζεσαι ψυχολόγο, είσαι «αδύναμος». Αυτός ο μύθος είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος καθώς μας εγκλωβίζει στην ψευδαίσθηση ότι θα έπρεπε να έχουμε τις γνώσεις και τις δεξιότητες να χειριστούμε τα πάντα μόνοι. Η ίδια η φύση του ανθρώπου τον τοποθετεί μέσα σε μία κοινωνία μαζί με άλλους. Από παιδιά εκπαιδευόμαστε στο σπίτι και το σχολείο, στα χόμπι και τις δραστηριότητες να κάνουμε πράγματα μαζί με άλλους. Όταν λοιπόν φτάνουμε στο θέμα του ψυχισμού, γιατί πρέπει να είμαστε αναγκασμένοι να μείνουμε μόνοι κι αβοήθητοι; Το να αφιερώσουμε χρόνο στον εαυτό μας, τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας και να τα μοιραστούμε με έναν ψυχολόγο, όχι μόνο δεν είναι αδυναμία, αλλά είναι ένδειξη εσωτερικής δύναμης, να προσπαθήσουμε να γίνουμε οι καλύτερες εκδοχές του εαυτού μας.

Μύθος επίσης είναι, ότι η Ψυχοθεραπεία, μιας κι είναι «δια του λόγου θεραπεία», δεν είναι ξεχωριστή ή σημαντική. Συνήθως ακούμε φράσεις όπως «αν έχω καλούς φίλους, δεν χρειάζομαι ψυχολόγο». Κι όμως αυτό είναι παραπλανητικό! Οι φίλοι έχουν τις ίδιες γνώσεις με εμάς, την ίδια αντίληψη για την πραγματικότητα και τον κόσμο, οπότε δεν μπορούν πάντα να μας προσφέρουν μια διαφορετική οπτική των πραγμάτων. Επίσης, οι φίλοι μας, επειδή ακριβώς εμπλέκονται συναισθηματικά μαζί μας, δεν μπορούν να είναι αντικειμενικοί με όσα μας συμβαίνουν. Η συζήτηση με ένα φίλο ξεκινά και τελειώνει αόριστα, ανάλογα με το που πηγαίνει η κουβέντα, ενώ στις συνεδρίες με τον ψυχολόγο, έχει οριστεί με σαφήνεια ένας στόχος και κάθε φορά εξερευνούμε, πειραματιζόμαστε και συζητούμε με βάση το στόχο αυτό. Τέλος, ένας ψυχολόγος μας προσφέρει κάτι που θα ήταν υπερβολικό να το ζητήσουμε από έναν φίλο: είναι σταθερά εκεί κάθε βδομάδα για να ακούσει τις δικές μας σκέψεις και προβληματισμούς, δεν ασκεί κριτική στις αποφάσεις και τις στάσεις ζωής μας και μας μιλά έχοντας μελετήσει για πολλά χρόνια την δομή της ανθρώπινης συμπεριφοράς και προσωπικότητας. 

Στο ίδιο μοτίβο υπάρχει κι ο μύθος ότι δεν χρειάζεσαι Ψυχολόγο αν έχεις κάποιον ιερέα ή πνευματικό να σε ακούσει. Κι εδώ υπάρχει ανακρίβεια. Οι ιερείς ασχολούνται με το πνευματικό επίπεδο και μας διδάσκουν τις αρχές και τις αξίες της θρησκείας μας. Μπορούν να μας δώσουν μια κατεύθυνση για τη ζωή και να μας προσφέρουν την ευλογία και τη φώτιση τους. Ο ψυχολόγος από την άλλη μεριά, δε θα μας δώσει κατεύθυνση στο τι είναι σωστό και τι όχι. Εμείς θα αποφασίσουμε τι θέλουμε να κάνουμε, και τότε θα μας βοηθήσει να χαράξουμε στρατηγική για να το καταφέρουμε. Κι επειδή η ψυχοθεραπεία έχει μία συνέχεια, από τη μια συνεδρία στην άλλη, μας επιτρέπει να αναπτύξουμε ένα θέμα ξανά και ξανά ώσπου να λυθεί, να θυμηθούμε πράγματα που είχαμε ξεχάσει ή είχαμε αγνοήσει ως ασήμαντα και να αναπτύξουμε νέες δεξιότητες. Τελικά, δεν χρειάζεται κάποιος να επιλέξει ανάμεσα σε έναν πνευματικό κι ένα ψυχολόγο. Κάλλιστα μπορούμε να συνδυάσουμε τους δυο τους αν το επιθυμούμε.

«Δεν χρειάζομαι Ψυχολόγο γιατί εγώ έχω διαβάσει βιβλία ψυχολογίας ή έχω βρει στο Internet ότι έχω την τάδε διαταραχή». Λόγω της υπερπληροφόρησης που υπάρχει στην κοινωνία μας, οι κλινικοί όροι που χρησιμοποιούν οι ειδικοί ψυχικής υγείας είναι ευρέως γνωστοί. Κι έτσι, συναντούμε στην καθημερινότητα μας ανθρώπους να λένε «έχω υψοφοβία», «έχω διαταραχή πανικού», «έχω ψυχοσωματικά», «έχω κατάθλιψη» χωρίς να έχουν πραγματική απεικόνιση του τι σημαίνουν οι όροι αυτοί. Πολλές φορές διαβάζουμε μία σειρά από συμπτώματα στο Internet και θεωρούμε πως έχουμε λάβει γνώση. Η αλήθεια όμως είναι, ότι οι ίδιοι οι κλινικοί όροι είναι πολύπλοκοι. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα αναθεωρούνται, σε κάποιες περιπτώσεις δίνουν ανακριβή αποτελέσματα, για κάποιους ανθρώπους δεν ισχύουν, κάτω από κάποιες συνθήκες δεν ισχύουν! Η διάγνωση δεν είναι μία σειρά συμπτωμάτων, αλλά το πως, με ποιο τρόπο, πόσο έντονα και για πόσο χρόνο εμφανίζονται αυτά σ’ έναν συγκεκριμένο άνθρωπο, σε συνάρτηση με την ιστορία της δικής του ζωής. Η λανθασμένη αντίληψη των κλινικών όρων μπορεί να μας οδηγήσει σε σύγχυση και να «κρεμάσει» πάνω μας ακόμη μία αναληθή «ταμπέλα» για το ποιοι τελικά είμαστε. Προσοχή! Χρειάζεται να αφήσουμε αυτόν τον δύσκολο ρόλο στα χέρια των ειδικών! Δεν είμαστε ειδικοί επειδή διαβάσαμε μια σαχλαμάρα στο internet!

Κι αν ξεκινήσω θα τελειώσω ποτέ; Πολλοί άνθρωποι λανθασμένα πιστεύουν ότι «αν ξεκινήσεις ψυχοθεραπεία δε θα τελειώσεις ποτέ». Ωστόσο, στην πλειονότητα των περιπτώσεων η ψυχοθεραπεία έχει αρχή, μέση και (όπως κάθε τι άλλο στη ζωή) τέλος. Στην έναρξη κάθε θεραπευτικού κύκλου ορίζουμε με τον Ψυχολόγο τους στόχους που θέλουμε, των οποίων την επίτευξη αξιολογούμε στο τέλος. Ο Ψυχολόγος μάλιστα φροντίζει να αφιερώσει χρόνο για να μας διδάξει πως να διαχειριστούμε μια μελλοντική υποτροπή (ώστε να μην χρειαστούμε εκ νέου θεραπεία). Ο στόχος της Ψυχοθεραπείας είναι να αποκτήσουμε όλη τη γνώση και τις δεξιότητες, ώστε να κινούμαστε ανεξάρτητα, αυτόνομα και λειτουργικά στη ζωή μας.

Τέλος, κάποιοι πιστεύουν πως ο Ψυχολόγος πρέπει να έχει βιώσει προσωπικά το θέμα που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι, αλλιώς δεν μπορεί να τους δώσει αξιόπιστη συμβουλή. Αυτό όμως δεν ισχύει. Ο Ψυχολόγος δεν είναι ο «σοφός του χωριού» και δεν μας μιλά από την πείρα του. Αντλεί τις γνώσεις του από τις έρευνες και τις μελέτες που γίνονται εδώ και πολλά χρόνια πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Βασίζεται σε θεμελιωμένες και επιστημονικά ελεγμένες θεωρίες, χρησιμοποιεί διαγνωστικά εγχειρίδια και έγκυρα κριτήρια αξιολόγησης. Άλλωστε, δε θα ήταν δυνατό ένας μόνο άνθρωπος να έχει βιώσει όλα τα προβλήματα που υπάρχουν για να μπορεί να βοηθήσει κι άλλους.

Όλοι αυτοί οι μύθοι δημιουργούν παρερμηνείες και στερεότυπα σχετικά με την Ψυχολογία. Συχνά μας δημιουργούν σύγχυση και μας αποθαρρύνουν να ζητήσουμε βοήθεια. Όμως να θυμάστε ότι η γνώση είναι δύναμη! Ψάξτε την αλήθεια, πέρα από τους αστικούς μύθους!